Öğütler Kitabı Pendname Toplam 84 bolum 4. BÖLÜM Okumaya doyamadigim ogretici bir eser.


ÖĞÜTLER KİTABI  PENDNAME DORDÜNCÜ  BÖLÜM 61 - 74 / 84


Selamun Aleykum ve rahmetullah Kardeslerim Bu Fakirin okumaya doyamadigi bir eser bolumler halinde sizlerle paylasmak istedim okudukca tadina varacaksiniz insallahu rahman.
16.yüzyıl divan edebiyatının önemli eserlerindendir. Pend öğüt demektir. Pendname bir ahlak kitabıdır.

FERIDUN ATTAR, 11-12'NCI YÜZYILLARDA YAŞAMIŞ VE PENDNAME (ÖĞÜTLER KITABI) ILE DOĞU-İSLAM DÜŞÜNCESININ ÖNEMLI ISIMLERINDEN BIRI OLMUŞTUR

Hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Mevlânâ ile görüştüğü söylenir. "Attar" adı eczacılık ve hekimlik yaptığını gösterir. Yaşlılığında Moğol işgalcilerin eline düşmüş, köle olmuştur. 114 yaşında, bir sözüne kızan Moğol "efendisi" tarafından öldürülmüştür.
PendnâmeHz. Mevlana Celâleddin Rûmî'nin (k.s) feyiz aldıgı büyük mutasavvıf sair Seyh Ferîdüddin Attâr (k.s)'ın kaleme aldıgı bir ahlâk kitabıdır.

61.Ahmakın vasıfları hakkında: 
Bil ki, ahmak kişide üç alâmet vardır. Birici ALLAH'I anmaktan gafil yaşar. İkincisi çok konuşmak âdeti vardır. Sonra da ibadette tembeldir. Yavrum : Ahmak ve cahil olma. Tanrı' yı anmaktan bir an bile gaflet etme. ALLAHcc zikrinden gafil yaşıyan ahmaklığından çıkmaz yola sapmıştır. ALLAHcc buyruğundan asla boyun bükme, borç için hür bir adamın eteğinde yapışma. 

Oğlum : Batıl ve haksız bir adama itaat etme, erenler akçasını ahmaklara dağıtma. Görünür görünmez kazadan şikâyet etme, yüksek tut, alçak görme, elini mahrem olmıyan şeylere uzatma, yetim malı tarafına da el atma. Elinden gelirse sırrını dostlarına açıklama, o dost bizzat kendin bile olsan yine söyleme. Azizim : Hür ve mesut olmak istersen, idrakın varsa tamahsız yaşa.




 62.Fâsikın nişanı: 
Fâsikın (günahkârın) tabiatında üç türlü kötü huy vardır. Birincisi kalbinde fesat sevgisi bulunur. İkincisi, mesleki daima 
ALLAHcc'nin kullarını incitmektir. Üçüncüsü de kendini daima doğru yoldan uzak tutmasıdır. 


63.Bahsızın hasletleri:
Bahsızda üç alâmet görünür. Birincisi alâmet ahmaklığı yüzünden daima haram yemesi. Ötekiler de pislik ve uykudan geç kalmakla beraber ilim adamlarından kaçmasıdır. Temiz ve arı yaşamağa alış, akbir azabını düşün. 
Yavrum : Bilgi erenlerinden kaçma ki, seni kızgın ateş yakmasın. Elinden geldiği kadar hiç kimseye kötü söylememekle beraber halk yanında da kendini öğme. Hünerin varsa altın kesesine düğüm vurma, evini ziyarete gelen olursa kapıyı yüzüne kapama ! 


64.Cimrilik alâmetleri:
Cimride üç alâmet vardır. Söyliyeyim de hatırında sakla. Ey dost : İlk önce dilencilerden çok korkar. Sonra açlık belâsından titrer. 
Yolda tanıdıklarından veya akrabalarından birine raslarsa hemen merhaba diyerek rüzgâr gibi geçer. Onun ekmeğinden kimseye fayda yoktur. Sofrasından da insana pek nimet ulaşır. 



65.Dilek dilemek bahsi:
Çirkin yüzlülerden derdine çare arama. Dieğini güzel yüzlülerden dile. Elinden geldiği kadar sana işi düşen bir din kardeşinin dilediğini yerine getir. Muradını sultandan başka kimseden isteme. Bunu elde etmek istersen kapıcıdan bekleme. 
Düşmanın ölümünden sevinme, kimseden kimseye şikâyet etme. 


66.Katı kalblilik alâmetleri:
Katı kalbide üç alâmet buldum. Bunları görünce yüz çevirdim. Zayıflara karşı sitem ve cefa eder. Aza, çoğa kanaat etmez. Onlara ne kadar çok verirsen katı kalbinde hiçbir tesir bırakmaz. Utanma duygusu olmıyan kimsenin karşısında bir dilekle gitme. 
Ölülerle birlikte yaşamak için dünyaya tapmışları mânen ölmüş say. 


67.Kanaat: 
Oğlum : Her ne kadar fakirlikten daha acı bir şey yoksa da sen daima kanaatla geçin. Her seher vakti kalk, günahlarına tövbe et. Bugün elinde olan fırsattan faydalanmağa bak. Dostlarının arkasından söyleme, şeytandan başka kimseye lânet okuma. Âlemde günler tazelendikçe günahlardan tövbe etmek yolunu tut. 
Allahtan korkusu olmıyanı Allah cc her şeyden korkutur. Elinden gelirse zavallıların dileklerini yerine getir ki Allah' da senen muradını versin. Elindeki varlıkların hepsi iğretidir. Senden geri kalacak bir şey varsa acılardır. İğreti şeyleri geri vermelidir. Hiç kimseyi gördün mü ki? altınlarını yanında götürsün. Ey güvenli ! dünyanın kazancı nedir? Dokuz arşın bez ile bir parça toprak. 
Allah yolunda ne verdinse öz malın odur. Geri kalan ancak canının belâsıdır. Her kim Tanrı' nın verdiği az şeye razı olursa dileklerinin yargıcı da Tanrı olur. Dünya fani bir ev gibidir. Yiğitsen ondan vazgeç. Yine be dünya bir köprüye benzer. Yüzünü yola çevirdinse üzerinden aşmaya bak. Köprü üstünde ev yapan akıllı bir adam değil, belki bir divanedir. 
Allah' tan zenginlik dilemek uygun düşmez. Çünkü zenginlik imaan ehline azap ve ıstırap getirir. Fakirlik ve dervişlik münının şıfasıdır. Çünkü o hayatta safa vardır. Mal ve evlâdın nazarında göz nuru gibi sevgili ise de mânen birer düşmandırlar. (Mallarınız, çocuklarınız sizin için birer fitnedir.) meâlndeki ayeti hatırında tut. Bu cihanın mal ve mülkünü rüzgar farzet. Aşk yolcusuna dünya varlığının faydası yoktur. Ondan aslâ yokluk düşüncesi yer bulmaz. 
Tanrı aşkiyle gönlü sâf olana, bir lokma, bir hırka kâfidir. Mal arttırma sevdasında olan, saadet ehli erenlerden uzak yaşar. 
ALLAHcc erenleri canlarını feda ettiler ama hikmet atını Süreyya yıldızına sıçrattılar, hak yolunda bütün varlıklarını feda etmezsen sana gerekli olan şeyleri nereden elde edebilirsin? 


68.Cömertliğin fazileti: 
Kardeş : Cömertliğe çalış cömertliğe ki, şiddetten sonra kolaylık bulasın. 
Daima eli vergili ol, çünkü cömert asla cehennemlik olmaz. Cömert adamın yüzünde nur ve safa vardır. Çünkü cennette yoldaşın Hazreti Mustafa' dır. Ulu 
ALLAHcc cennetin kapısına, burası cömertler yeridir diye yazdı. Cömertlerin cehennemle işi yoktur. Cimrlerin yeri de ateşten başka bir yer olamaz. Bil ki pintilerin sanatı akılsızlıktır. Pintiyi cehennemde şeytanın yoldaşı bil. 
Cimri asla cennet yüzü göremez. Belki ona cennetin kokusu bile erişemez. Adına Cehennem dedikleri yer, kibirlilerle cimrilerin durağı olacaktır. Oğlum : İnsanlıkla şöhret kazan, kibirden pintilikten uzak dur. Cömert ol, alçak gönüllülüğe alış ki kalbinin yüzü parlak ay gibi olsun. 


69.Şeytanlık belirtileri:
Dört hassa şeytan işidir. Bunları ancak ALLAHcc' ya yakın olanlar bilirler. 
İnsanın aksırması şüphesiz şeytan işlerinden sayılır. Burun kanaması da insana açık düşman olan şeytanın işlerindendir. Esnemekle kusmak da şeytan işidir. Yavrum onun şerrinden emin olma ! 


70.İki yüzlülük vasıfları:
Efendi : İki yüzlülerden uzak dur. Bil ki, onların durağı cehennemdir. Münafıkta apaçık üç alâmet vardır. Bu sebeple Tanrı' nın kahrına uğramıştır. 
Vaidleri hep yalan, sözleri hep uydurma ve kuru lâfdan başka bir şey olamaz. Müninlere az yardım gösterir, emanete hiyanet ederler. İki yüzlülerin sözlerinde vefaları yoktur. Bundan dolayı yüzlerine de nur ve safadan eser olmaz. Münafıkı güvenli bir adam sanmayın. Tohumu yeryüzünden yok olsun. (Köküne kibrit suyu) Yavrum : Aman iki yüzlüden kendini koru. Onu öldürmek için kılıcını bile. 
Münafıkla yoldaşlık edenin yeri kuyunun dibinde olur. 




71.Takva alâmetleri:
Takvalı kişide üç alamet vardır. Takva ehli ile hidayete ermemiş insan arasında nasıl nispet olabilir? Takvalı adam kendisini kötü işlere sürüklememesi için yaramaz yolaşlarından sakınır. Sonra pek az yalan söyler. Yalancı yolundan kenara çekilir. Takva ehli, bir gün harama düşmemek için en temiz ve helâl şeylerden bile pek az nasip alır. 


72.Cennetlik kulların nişanları:
Her kim mayasında üç haslet varsa şüphesiz Cennet ehli olur. Nimet zamanında şükür, belâ vaktinde sabır gönül aynasına parlaklık verir. Daima günahına tövbe eden münini de Tanrı cehennem ateşinden korur. Allah' ından korkan kişi günahlarından özür diler. Durmadan günah işliyen bir kulu Allah nasıl cennet ehli kılar? 
Yavrum : Daima Tanrı' dan mağrifet dile, kötülerden, fesatçılardan şikayetçi ol. 


73.Hayır işleme hakkında:
Hayır işlersen onu, elinle yap. Malından fakirlere dervişlere hisse ayır. Kendi elinle vereceğin bir akça, senden sonra verilecek yüz akçadan daha değerlidir. Elinle verdiğin bir taze hurma, senden sonra (ruhu için) verilecek yüz miskal altından daha makbuldur. Bağışladığın şeyden, açıkla elden ayaktan düşsen bile, geri dönme. 
Bu döneklik, tıpkı kusan bir adamın dönüp kusmuğunu yemek istemesine benzer. Bu iğrenç hale kim razı olur? Baba oğluna bir şeycik bağışlarsa ondan geri istemesi yarışır mı? Oğlum : Mal ve altında sevinç arama. Hele birisine bağışladığın şeyden bir daha bahsetme. Dünya sevinci baştan başa kederdir. Onun neşesi arkasında marem vardır. Kurandan ferahlanma emrini dinle. Dünya sevinç yeri değildir. Dikkat et. 
Allah çok sevinçlileri sevmez. Bu sözü üstatlardan öğrendim. Eğer Allah' ın verdiği nimetlerden sevinirsen bu yerinde bir sevinçtir. Ancak dünyadan ferah ve neşe aramak hatadır. 


74.Kaderin faydaları: 
Oğlum: Mihnet ve mama alış. Gönlünü Tanrı yönüne çevir. Hüzün ve keder kulların azığıdır. Gam, ferah arıyanlara yoldaşlık eder. Gönlünde bir düşüncesi olmıyan sonunda baltayı ayağına görür. 
Oğlum : Düşün ki, neden var oldun? Herkes kendi gamını çeker yavrum. Tanrı seni yoktan var etti ki, Haka tapasın diye. Mademki varsın, Tanrı kulu ol. Hayalı, vergili, cömert ol. Günlerini, yemek ve uyumakla geçirme. Sabah ve akşamları Tanrı zikriyle yaşat ! Hele sabah aydınlığında çok uyuma yavrum. Nefsini oburluğa alıştırma ! 
Sana gün batarken uyumak iyi gelmez. Akşam olmadan yatmak haramdır. Hikmet ehlince gölge ile güneş arasında uyumak doğru sayılmaz. Yavrum : Sakın yalnız başına yolculuk yapma. Tek başına yolculuk sana tehlike getirir. Elini yüzüne koymak uğursuzlukdur uğursuz. Bilgi erenlerinden ilim dersi as. Gece aynaya bakmak da hatadır. Gündüz yüzünü görmek istersen bakabilirsin. 
Evin ıssız ve loş ise yanında bir yoldaş bulundurmalısın. Elini çenenin altına koyma. Bu hareket hal ehli katında buz gibi soğuk düşer. Sakın katarda gördüğün hayvanlar arasına girme. Allah' tan mevki ve şerefinin artmasını istiyorsan gece gündüz duadan ayrılma. Cihanda ömrünün artmasını dilersen yürü, gizli gizli iyilik yap iyilik. 
Bir gün yüz suyunu kayıp etmemek için sakın dünyada az günah işlemeğe bak. Allah daima kötü işlere, günahlara yönelmiş olanların rızıklarına noksanlık verir. Rızık, yalancılık yüzünden eksilir. Yalancının sözünde güzellik olmaz. Çok uyku yoksulluk getirir. Az uyu, daha çok uyanık dur. Geceleri çıplak yatanların kısmetleri eksilir. 
Ayakta su dökmek hem fakirlik, hem de çok keder ve ihtiyarlık getirir. Gusletmeden bir şey yemek çirkin düşer.Bu hareket herkes yanında fena sayılmıştır. Tanrı' dan nimet bekliyorsan ekmek kırıntılarını ayak altında dökme. Gece evini süpürme, süprüntüyü de kapı ardında bırakma. Babanı, ananı kendi adlariyle çağırsan Tanrı nimeti sana haram olur. 
Her çöple diş karıştırırsan yoksulluğa, ziyana uğrarsın. Elini aslâ toprak ve balçıkla yıkama, el yıkamak için temiz su ara. Oğlum : Kapı eşiğinde çok oturma. Bu hareket rızık eskikliği getirir. Sık sık kapıya dayanıp durma. Daima böyle huylardan uzak ol. Ayak yolunda yıkanıyorsan bil ki, vaktini boşuna harcıyorsun. 



Elbiseyi üstünde iken dikmek doğru değildir. Tanrı erenlerinden edep öğrenmelidir. Yüzünü eteğinle temizlersen, ey derviş rızkın çok eksilir. Pazara geç git, erken dön. Çünkü oraya gitmekten hiçbir fayda göremezsin. Lâmbayı üfliyerek söndürmek iyi değildir. Lâmba isinin dimağa gitmesine yol verme. Başkasına ait tarakla saçını tarama. Kendi tarağınla taranmak daha hoştur. 

Dilencilerden ekmek kırıntıları satın alma. Çünkü bu alışveriş yoksulluk getirir. Evinden örümcek ağlarını temizle. Onların içlerinde kalması bereket kaçırır. Ölçüsüz masraf edip de kurumuş olan yaranı temizleme. Elinin yetişebildiği şeylerde darlık çekme. Madem ki ılgar gidebiliyorsun yolda aksaklık yapma. 



Yorumlar