ÖĞÜTLER KiTABI PENDNAME SON BÖLÜM 75 - 84 / 84
Selamun Aleykum ve rahmetullah Kardeslerim Bu Fakirin okumaya doyamadigi bir eser bazi bolumleri sizlerle paylasmak istedim okudukca tadina varacaksiniz insallahu rahman.
16.yüzyıl divan edebiyatının önemli eserlerindendir. Pend öğüt demektir. Pendname bir ahlak kitabıdır.
FERIDUN ATTAR, 11-12'NCI YÜZYILLARDA YAŞAMIŞ VE PENDNAME (ÖĞÜTLER KITABI) ILE DOĞU-İSLAM DÜŞÜNCESININ ÖNEMLI ISIMLERINDEN BIRI OLMUŞTUR
Hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Mevlânâ ile görüştüğü söylenir. "Attar" adı eczacılık ve hekimlik yaptığını gösterir. Yaşlılığında Moğol işgalcilerin eline düşmüş, köle olmuştur. 114 yaşında, bir sözüne kızan Moğol "efendisi" tarafından öldürülmüştür.
Pendnâme, Hz. Mevlana Celâleddin Rûmî'nin (k.s) feyiz aldıgı büyük mutasavvıf sair Seyh Ferîdüddin Attâr (k.s)'ın kaleme aldıgı bir ahlâk kitabıdır.
Dünyada sabırlılardan olmak istersen yürü, öetinliklere katlanmaktan kaçınma.
Belâ ve felâket zamanlarında yüzünü ekşitirsen kendini sabırlı kullardan sayma. Senin sabrın ancak şikayetsiz olursa makbuldur. Kimseye Allah' tan şikâyetlenme. Madem ki belâ vaktinde sabırlı değilsin. Gerçek erenler katında haline şükreden kullardan sayılmazsın. Dervişlikten sana bir kıvanç gelmiyorsa Allah fakirleriyle yakınlık iddasında nasıl bulunabilirsin ? Senin her hareketin Allah fermaniyle olsa da hizmet yüzünden göreceğin hürmete çok geniş olur.
Kul hizmet yüzünden ebedî âleme erişirse de ancak hürmet sayesinde. Allah' ına kavuşabilir. Hizmette bulacağın hürmet gönül yatıştırıcıdır. Hizmet eden bahtiyat insandır. Yavrum : Ne zaman uygunsuz şeyler etrafında dolaşmaktan vazgeçersen sana ancak o zaman sabırdan lâf açmak yaraşır. Fakat ferah ve sevinçli günler bekliyorsan, belâlara sabretmekle hiçbir şey kazanamazsın.
TECRİD : Dünyadan el çekme, TEFRİT : Varlıktan umut kesme.
Sana gönül safası lâzımsa Tecrid' e çekil, dünyadan el çek, aklın varsa nazar ehli ol.
Oğlum : Tecrid dâvadan vazgeçmektir. Tefrit' in mânası da anlatayım. Senin anlıyacağın Tecrid' in aslı arzuların terk etmek belki, bütün zevklerden el çekmektir. Arzuları ne zaman top yekûn içinden atarsan o vakit Tefrid' de eşsiz bir insan olursun. Bütün varlıklardan umut kestiğin zaman ancak Tefrid' den bir fayda görebilirsin. Bütün güvenle Allah' a sarıldıktan sonradır ki, canın mutlak Tefrid' e ermiş olur.
Ahireti kazanmak için dünyadan el çek. Sırtından o süslü elbiseyi soy. Saadet yüzünden bu makama erişirsen Tecrid ehli olursun vesselâm. Git, dünya bağlarından kurtul, daima tek başına kal, başlarında oturmak istersen toz gibi (alçak gönüllü) ol. Kibir, benlik, kendi fikrini beğenmek gibi boş şeyler etrafında dolanma. Kendi değerini bil, hercaî olma.
Kömür ocağı çevresinde dolaşanın üstüne kara bulaşır. Attara yakın olana da güzel kokular siner. Yavrum : İyi adamlarla düş kalk. Kelleşlerden, kalenderlerden uzak kaç. Zalim tarafına meyil gösterme azizim. Onlarla uyarsan sen de o bölükten olursun. Ey fakir yürü zulüm ehlinden uzak kaç ki, kesin ateşte yanmıyasın.
Zalimin yoldaşlığı tıpkı ateşe benzer. Çünkü halkı incitir. Sert ve dik başlıdır. İyi insanlar meclisinde iyi ahlâklı, kötülerin yanında kötü huylu olursun. İyilerle sohbet eden Tanrı' nın has kullarıyle yakın bulunur. Yavrum : Şeriat yolundan ayrılma. Dala yapışırsan kökü de bulursun. Şeriat yolundan dışarı ayak basarsan sapkınlığa, ıstıraba düşersin.
Sapkınlık yoluna giren cehalet yüzünden dinsizliğe doğru gider. Hakkı ara, batıl işten uzaklaş, cömertlik ve insanlıkla şöhret kazan. Doğru yolu seçip bulamıyan âhiret azabında ebedî kalır. Kardeş : Şeytanın yolundan yürüme ki, hor ve kepaze olmıyasın. Hakikat yoluna giren gece gündüz Tanrı korkusu içindedir.
Yavrum : Nefesinin arzularına uyma ki, yarın cehennem ateşi içinde horluk çekmiyesin. Nefsin istekleri arkasında gitmek ahmaklık, ona bağlı olmak da sapkınlıktır. Kötü nefsin işi daima şer ve fenalıktır. Nefisçiğinle yapacağın savaş en büyük savaştır. Yürü, nefsinin istemediği şeyleri ara. Bundan daha uygun kulluk vazifesi yoktur. Yavrum : Nefsin boğazını, arzulardan kesmelisin ki gerçek müslümanlığın yüzünü görebilesin.
Nefîs düşkünlüğü nasıl Müslüman sayılabilir. İman ışığı böyle bir insana nasıl yoldaş olabilir. Kendini beğenen Hakkı göremez. Tanrı nuru ona nasıl kılavuz olabilir? Tanrı nuru ona nasıl kılavuz olabilir? Nefesindeki putları kır, belinden zünnarı çıkar k,, Müslümanlar bölüğünden olasın. Nefesini heveslerden geri çevirrbilirsen din ve dünyaya ait dileklerine erebilirsin. Nefsinin arzularını kapıp koyuveren müslümanın yeri nasıl cennet olabilir?
İblis, nefsinin havasına kapılanların burunlarına yular takar. Ancak nefsini sındırabilenler şeytanı meclislerinden kovabilirler. Nefsin sabır okiyle öldürdün mü şeytanın yolu asla semtine uğramaz. Yavrum : Şarap kadehini dudağına bulaştırma ! Allah' ından utan. O Ateş renkli suyu içme taşı bile yakan o ateşten kork.
Hakkın (Yapma!) dediği her şeyden uzak ol, yakın geldinse ondan ayrılmaya bak. Yavrum : Namus ve şeref istiyorsan Tanrının yasak ettiği şeylerden uzaklaşmalısın. Tanrı' nın neyhettiği şeylerin çevresinde dolaşanlar onun azabından nasıl güvenli yaşayabilirler? Gönlünü Hakka yakın bulundurmak için çalış ki, ayağını çamurdan çıkarasın. Kalbin Tanrı katında yer bulunca, git gönlünün isteklerini haramdan koru.
Sana bir makam gerekse hizmet yolunu tut, hizmete yakın ol ki mevki bulasın. Hizmet ehli olmıyan makam bulamaz. Hizmetsiz kişi nimetsiz kalır.
77.Konuk severlik:
Kardeş : Misafiri hoş tut. Konuk, Tanrı vergilerinden bir nimettir. Konuk, rızkını beraber getirir. Sonra. ev sahibinin günahını götürür. Kardeşim : Sende yiğitlik, akıl ve idrak varsa misafirin değerini bil.
Oğlum : Misafire karşı ikramlı ol. Kafir bile olsa git hemen kapıyı aç.
78.Sadaka ve hayır: Allah'ın kahrından güven bulmak istersen gizli sadaka ver. Hayır işlemeği âdet edenlerin şüphe yok ki ömürleri artar. Halka iyilik yapanların, insanların en şereflisi bil. Halk arasında insanlara zararlı olanlardan daha kötü kimse yoktur.
Ey din taşıyan müslüman, Allah' ından kork. Uygunsuz aklından utan. Allahtan korkmıyanda din yoktur. Ahiret kaygısı çekmiyenler de akılsızlardır. Yavrum : İmanlı kişi isen takva ehli ol. Tanrı azabından korkun yoksa kâfirsin. Takvasız adamda iman, imansız kişide de ihsan olmaz. Hidayete ermiş kimselerde tövbe düşüncesi olmadığı gibi tehkik ehli olmıyanlar da Hakkı görmezler.
İlmi olmıyanları amelsiz bil, hilmi (Yumuşak huyluluğu) olmıyanlar ise gerçek Müslüman değildirler.
79.Ulu ve Yüce Tanrı' nın vergileri:
Dört şey insana Allah vergisidir. Bu dersi öğrenmiş olan bahtiyardır. Birincisi doğru sözlülük, sonra cömertlilikle beraber güer yüzlülük. Sonuncusu da emaneti iyi korumak. Gözünü hiyanetten korumuş olmakdır. Allah bu dört nimeti her kime vermişse. O, takva ehli kullarından olur.
80.Dostluğa yaraşmıyan şeyler:
Yavrum: Dost sana zararlı olursa öyle bir dosta heves etme, vazgeç. Herkesin yanında seni açıkça kötüliyen dost sayma, onunla yoldaşlık etme. Hele sarhoşla asla düşüp kalkma. Öyle kimseden kendini uzaklaştır. Zekât ve sadakasını vermiyen zenginden de ömrün oldukça uzak dur. Seninle menfaat için görüşen bir arkadaş, ayaklarına kapansa bile ona yaklaşma.
Vurgunculardan da uzak dur. Oğlum : Çünkü onların düşmanı nur saçan Tanrı' dır. Halktan faiz alan kimselerle asla merhaba demiyeceksin. Hastaların ziyaretine uğra, çümkü bu âdet insanların en hayırlısı olan Hazret-i Peygamber' in sünnetidir. Elinden gelirse susuzları suya kandır. Meclislerde dostlara hizmet et. Yetimlerin hal ve hatırlarını da sor ki, Allah seni daima etsin.
Çünkü bir yetimin bir an için ağlamasından bile derhal Tanrı arşı titremeğe başlar. Bir yetimi ağlatan zalimi, cehennem sahibi kendi ateşinde kebap edecektir. Hasta bir yetimi sevindiren. Kapısı kapanmış olan cenneti açık bulur. Oğlum : Sırlarını açıklıyan kimselerden uzak dur. Gençlikle ihtiyarlara hürmet göster ki, sen de başkaları tarafından saygılı olasın.
Yoksullara yardım edersen çok uygun olur. Çünkü meziyet Tanrı velilerine yaraşan huylardandır. Tok karnına asla yemek yeme ki, göğsünü kafesi içindeki kalbi öldürmiyesin. İnsanın illeti oburluktan gelir. Çok yemek hastalık mayasıdır. Uğursuz hasuda rahat yoktur. Bahsız yalancı da vefa olmaz. Ahlâksızın tövbesi nasıl sağlam kalır? Cimrilerin vefası az olur.
İki yüzlüleri kendine düşman bil. Onlardan ve onların işlerinden üzüntülü ol. Dininin sâf ve katıksız bir su gibi kalması için daima helâl rızık iste. Haram rızık peşinde koşanın kalbi, teni içinde tamamiyle ölüme mahkûmdur.
.Rahim Sılası:
Git, hısım ve akrabanı ara, onları ziyaret et ki ömrün artsın. Yakınlarından yüz çevirenin şüphe yok ki ömrünü bereketli kaçar.
Akrabasından uzak kaçanlar bir gün bedenlerini akreplere azık ederler. Hısım ve akraban kötü kimselerden olsa bile aile ocağına ilgisiz kalmaktan daha kötü bir hareket yoktur. Hısımlarına yabancı kalanların adları, kötülükleri yüzünden dillere destan olmuştur.
82.Gerçek erlerin bazı huyları:
Erlik nedir ? Yavrum :Bunu iyi bil ! İlk önce gizli yerde Allah korkusudur. Kul günah işlemeden önce dilerse sevabı günahından artık olur.
Tanrı erlerinin işiyle uğraşan, zayıflara, yoksullara iyilik eder. Tanrı erleri sırasında bulunanlar darlık zamanlarında bile cömert olurlar. Oğlum : Gerçek erlerin meclisine gel ki Tanrı nimetinden nasipler bulasın. Hak erlerinin nişanını taşıyanlar düşmanın kusurlarını ağızlarına bile almazlar. Onlar düşmanlarını mahvetmek söyle dursun bilâkis halkın gamiyle hüzünlü yaşarlar.
Er olan, başına birçok cefa ve belâ gelse bile kimseden insaf beklemez. Erlik yoluna ayak basanlar, nasıl murat peşinde koşabilirler? Yavrum : Önce şu arzularını bir tarafa bırak da ondan sonra selâmet yoluna yönel.
83.Kaanat ve fakirlik:
Fakir "Fakirlik" nedir biliyor musun? Yavrum : Eğer ondan haberin yoksa sana anlatayım. Fakir, abası altında her ne kadar yoksul yaşarsa da kendini halka karşı zengin gösterir.
Aç oturur, tokluktan dem vurur, düşmanlarına bile dostluk eder. Ne kadar, zebun ve ıstıraplı olursa olsun ibadet vaktinde yine yoldaşlarından geri kalmaz. Yeis ve kederi çok, eli boştur. Fakat terazide kendini semiz gösterir. Yavrum : Kendini dervişler bölüğüne teslim et ki, nimet ıssı Tanrı seni korusun. Fakirlere sohbet ve yoldaşlık edenler cennet sarayına yabancı kalmazlar.
84.Gafletten uyanma bahsi:
Allah' ından gafil yaşama! Gafilcesine bâtıl yolundan sapma. Bu cihan ağlama yeridir. Burada gülme! İbret gözünü aç da dudağını kapa. Karınca gibi hırstan her tarafı dolaşma. Öğütçünün nasihatlarını can kulağiyle dinle. Yavrum : Öocuk değilsin bırak şu oynunu. İşinde şeytanla ortaklık etme. Günah şlerinde kötü nefes yardımcı olma. Ömrünü yaramazlıklarla telef etme.
Suç ve fenalık getiren yerlere uğrama. Hak yolunda körler gibi yürüme. Bir düşmanın var, sakın korkusuz yaşama. Direksiz dam altında oturma. Günah ve hevesler yolunda at koşturup da kendini şeytanın maskarası etme. Önünde bir yolculuk var, azık hazırla, geçen ömrünü baştanbaşa hatırla. Oğlum : (Cehennemdeki) ateş halkaları düşün de yaramaz nefsi tekmelerle yereser.
Bir kere Tanrı azabını düşün. Yanmaktan kurtulmak için halk ile iyi geçinmeye alış. Herkes için cehennem yolundan geçmek zorluğu vardır. Seni bu kadar tehlikeler beklerken zevk ve eğlencenin sırası mı? Zavallı : Önünde büyük ateş bekliyor. Cehennem ateşinden hiç korkun yok mu? Yol, sarp geçitlerle dolu, yükün ağırdır. Bu ağırlıklarını başkalarının yardımiyle taşıyamazsın. Önünde kıyamet günü var. Allah' dan kaçmana imkân yoktur.
Yavrum : Doğru yolu tut, mademki yolcusun, nefsinin boş heveslerinden vargeç. Kardeşim : Hakkın fermanını dinle ki, O' nun cennet ve rızasını bulasın. Allah buyruğundan boyun bükme ki, mahşer gününde azap çekmiyesin. Adn cennetinde yer bulabilmek için Tanrı kullarına şefkat göster. Sana Darüsselâm (Selâmet yeri) denilen cennete yer vermelerini istiyorsan, fakirlere gece gündüz yiyecek ver.
Hastanın gönlünü sevindirirsen kapısı kapalı cenneti açık görürsün. Bu öğütleri yerinegetirene, Tanrı iki âlemde rahmetini bağışlar. Fakat bu vasiyeti tutmayanlar şüphe yok ki, Tanrı' dan uzak kalırlar. Ey Tanrım : Hepimize rahmet kıl, bütün günahlarımızı yarlıga. Biz, âciz, çok günahlar işledik. Fakat senden başka kimsemiz yok.
İster yanına çağır, istersen dergâhından sür, bir kuluz, senin emir ve hükmün ne ise ona bağlı, ona razıyız. Tanrı' nın rahmeti bu öğütleri çok okuyanların ruhuna olsun.
Seyh Ferîdüddin Attâr (k.s)
 |
Yorumlar